Τί είναι τα εκκολπώματα;

Τα εκκολπώματα του παχέος εντέρου είναι προσεκβολές του βλεννογόνου στα τοιχώματα του εντέρου, καλυπτόμενες μόνο από ορογόνο, γεγονός που καθιστά εύκολη τη διατήρηση τους. Είναι νόσος του δυτικού τρόπου ζωής (διατροφή, καθιστική ζωή, κάπνισμα) αλλά και νόσος των ηλικιωμένων λόγω της προοδευτικής εκφύλισης των ιστών με την ηλικία. Παρόλα αυτά, τελευταία παρατηρείται αύξηση του ποσοστού σε νεαρότερες ηλικίες. Τα εκκολπώματα εμφανίζονται περισσότερο στη ζώνη των υψηλών πιέσεων του παχέος εντέρου δηλαδή στο σιγμοειδές και στο κατιόν κόλον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να εμφανισθούν σε οποιοδήποτε τμήμα του.

Ποιες οι επιπλοκές των εκκολπωμάτων;

Δύο είναι οι βασικοί κίνδυνοι-επιπλοκές:

1)Η αιμορραγία, γιατί τα εκκολπώματα εμφανίζονται σε θέσεις εισόδου των αγγείων του τοιχώματος του εντέρου δια των μυϊκών στρωμάτων και εύκολα μπορεί να προκληθεί αιμορραγία.

2) Η εκκολπωματίτιδα, δηλαδή η δημιουργία φλεγμονής, λόγω του ότι αποτελούν τυφλά τμήματα του εντέρου τα οποία μπορεί να αποφραχθούν και να αναπτυχθούν μικρόβια. Η φλεγμονή μπορεί να είναι περιορισμένη (απλή εκκολπωματίτιδα) ή εκτεταμένη όπως απόστημα, τοπική ή γενικευμένη περιτονίτιδα (επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα).

Για ενεργοποιηθεί η έναρξη της φλεγμονής θα πρέπει να γίνει διάτρηση του εκκολπώματος,την οποία άλλοτε ο ίδιος ο οργανισμός την περιχαρακώνει και άλλοτε όχι.

Εκκολπωματίτιδα: Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται;

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η νόσος παραμένει ασυμπτωματική για πολλά χρόνια. Συνήθως τα εκκολπώματα δεν πονάνε και είναι πιθανό για χρόνια ή ποτέ να μην δώσουν συμπτώματα. Η πιθανότητα κάποιος ασθενής με εκκολπώματα να νοσήσει σε όλο του το βίο είναι 15-30%, ενώ από αυτούς που θα νοσήσουν 10-20% θα χρειαστεί να χειρουργηθούν, ουσιαστικά δηλαδή 0,5-1% των ασθενών με εκκολπώματα.

Μερικά από τα συμπτώματα που προκαλεί η απλή εκκολπωματίτιδα είναι πόνος, ιδίως στην αριστερά πλευρά της κοιλιάς, πυρετό και αδυναμία λήψης τροφής.

Αν η νόσος εξελιχθεί σε επιπλεγμένη, μπορεί να συνδυάζεται με γενικευμένο πόνο στη κοιλιά, ταχυκαρδία και πτώση της πίεσης, δηλαδή με σημεία σήψης. Σε περίπτωση χρονιάς φλεγμονής όπου εμφανίζονται πολλαπλά επεισόδια, μπορεί να προκληθεί στένωση του εντέρου ή και απόφραξη αυτού. Η κατάσταση αυτή μπορεί να μιμηθεί μια νεοπλασία και για το λόγο αυτό χρειάζεται πάντα κολονοσκόπηση για τον αποκλεισμό της.

Πώς διαγιγνώσκεται η εκκολπωματίτιδα;

Κλινικά ο ασθενής εμφανίζει σύσπαση στο σημείο της φλεγμονής και πολλές φορές ναυτία ή έμετο και δυσουρικά ενοχλήματα λόγω γειτνίασης με την ουροδόχο κύστη. Η πρώτη εξέταση που πρέπει να γίνει είναι ο αιματολογικός έλεγχος, όπου συνήθως διαπιστώνεται αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων αλλά και των δεικτών φλεγμονής. Στη συνέχεια μια καλή υπερηχοτομογραφική μελέτη θα θέσει την διάγνωση και είναι αρκετή σε απλές περιπτώσεις. Σε επιπλεγμένη όμως εκκολπωματίτιδα είναι απαραίτητη η αξονική τομογραφία για να διαπιστωθεί η έκταση της φλεγμονής και ανάλογα να ληφθούν αποφάσεις για την αντιμετώπιση της.

Εκκολπωματίτιδα – Πώς αντιμετωπίζεται;

Η αντιμετώπιση της οξείας εκκολπωματίτιδας γίνεται καταρχάς συντηρητικά και σε πολλές περιπτώσεις δεν χρειάζεται  νοσηλεία του ασθενούς. Επίσης υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι δεν χρειάζονται καν αντιβιοτικά, παρά μόνο παυσίπονα και περιορισμός της λήψης τροφής. Όταν όμως υπάρχει διάτρηση του εκκολπώματος χρειάζεται νοσηλεία για ενδοφλέβια αντιβίωση και φυσικά σε περιπτώσεις αποστήματος ή περιτονίτιδας κάποια χειρουργική παρέμβαση όπως παροχέτευση του αποστήματος ή κολεκτομή αντιστοίχως.

Μεγάλη συζήτηση γίνεται στις περιπτώσεις χρόνιας εκκολπωματίτιδας δηλαδή πολλά επαναλαμβανόμενα επεισόδια. Παλαιότερα πιστεύονταν ότι μετά το τρίτο επεισόδιο θα πρέπει ο ασθενής να οδηγηθεί στο χειρουργείο. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει, δεν αποτελεί ο αριθμός των επεισοδίων το κριτήριο αλλά το πόσο συχνά είναι αυτά και πόσο επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Και τούτο γιατί συνήθως το πρώτο επεισόδιο είναι το βαρύτερο και ουσιαστικά ο κίνδυνος από τα επόμενα είναι μικρός. Έτσι, ο ίδιος ο ασθενής θα μας υποδείξει πότε θα χειρουργηθεί, θα κερδίσει όπως λέμε την επέμβασή του.

Ποια η χειρουργική θεραπεία της εκκολπωματίτιδας;

Η χειρουργική θεραπεία, σε περιπτώσεις περιτονίτιδας από διάτρηση εκκολπώματος έχει περάσει από πολλά στάδια.

Παλαιότερα οι επεμβάσεις δύο ή και τριών σταδίων ήταν ο κανόνας, δηλαδή προσωρινή κολοστομία και πιθανώς μία ή δύο επεμβάσεις μετά για την αποκατάσταση της στομίας

Σήμερα, εάν φυσικά η κατάσταση του ασθενούς το επιτρέπει και δεν είναι σε βαριά σήψη, μπορεί να γίνει εκτομή και αναστόμωση στο ίδιο χειρουργείο και πιθανώς  να συνοδεύεται με μια προσωρινή ειλεοστομία, που η σύγκλεισή της είναι πολύ χαμηλότερης βαρύτητας επέμβαση.

Σε προγραμματισμένες επεμβάσεις  χρόνιας όπως λέμε εκκολπωματίτιδας η εκτομή του πάσχοντος τμήματος του παχέος εντέρου θα πρέπει να γίνεται λαπαροσκοπικά, φυσικά σε τμήματα με εξειδίκευση στις λαπαροσκοπικές κολεκτομές.

Με τη μέθοδο αυτή εξασφαλίζεται λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος, λιγότερες επιπλοκές και γρηγορότερη επάνοδος στις δραστηριότητες.

Ο Γενικός Χειρουργός Γεώργιος Πανούσης είναι Αναπληρωτής Διευθυντής στη ΣΤ’ Χειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου “ΥΓΕΙΑ”. O ιατρός είναι βασικός εκπαιδευτής των Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική του Παχέος Εντέρου.